Andrzejki, obchodzone w nocy z 29 na 30 listopada, są w jakimś sensie klamrą spinającą powoli kończący się stary rok, a przychodzącą z nowym rokiem nadzieją. Wróżymy sobie i najbliższym chcąc się dowiedzieć, co przyniesie nowy czas. Czy nasze serca znajdą bratnią duszę, jak potoczą się sprawy ważne dla nas. Zabawa andrzejkowa uświadamia nam też, że za miesiąc będzie witany Nowy Rok.

Andrzejki - pochodzenie

Korzenie Andrzejek sięgają czasów przed chrześcijańskich. Naukowcy odnajdują w nim echa wierzeń starożytnej Grecji, wpływów celtyckich i germańskich. Choć wiązane jest ze świętym Andrzejem (jednym z dwunastu apostołów), w istocie z wróżbami nie ma nic wspólnego. Bardziej prawdopodobną wersją skąd pochodzi nazwa święta, związana jest z greckim imieniem Andreas, które oznacza mężczyznę lub męża. Przecież andrzejki mają przede wszystkim charakter matrymonialny. Koniec listopada to też według wierzeń słowiańskich czas, kiedy duchy są bardziej aktywne i łatwiej nawiązać z nimi kontakt. Istotną rolę odgrywała też podczas wróżenia słowiańska bogini losu Mokosza.

Współczesność Andrzejek

W dzisiejszych czasach Andrzejki to czas spotkań towarzyskich, w czasie których w sposób mniej lub bardziej zbliżony do obrzędów sprzed lat wróżymy swoją przyszłość. Pierwotnie w czasie andrzejkowych wieczorów panny chciały poznać imię przyszłego męża. Z czasem zaczęto wróżyć także mężczyznom. Andrzejki to istotna część polskiej kultury. I choć obecnie to najczęściej zabawa, niosą ze sobą historię i polską tradycję. 

Zwyczaje andrzejkowe, które przetrwały wieki to oczywiście:

• lanie wosku przez dziurkę od klucza (rozgrzany wosk, tężejąc w zimniej wodzie, tworzy przeróżne kształty, których cienie są przedmiotem dyskusji, co przedstawiają);
• obieranie jabłek - skórka obieranego jabłka powinna być jak najdłuższa, jej długość wskazuje czas, jaki został do znalezienia męża;
• tańce i zabawa - to radosne święto, więc wieczór andrzejkowy może być okazją do zawarcia nowych znajomości;
• w niektórych regionach naszego kraju, w wieczór andrzejkowy rozpala się ogniska (tzw. ognie świętego Andrzeja), aby strzegły domy przed złymi mocami.

Menu Andrzejkowe

Niestety nie powstały się żadne dania podawane tylko w Andrzejki. W trakcie wieczoru z wróżbami podaje się przekąski i małe dania łatwe do spożycia „jednym kęsem”. Trzeba pamiętać, że Andrzejki to spotkanie, gdzie jedzenie nie jest na pierwszym planie. Wróżby są najważniejsze. Niemniej jednak warto coś mieć na talerzach. Do najpopularniejszych dań, w trakcie tego typu spotkań zaliczane są: 

• koreczki - przekąski tworzone z serów, wędlin, owoców, dobrze, gdy na talerzu znajdą się koreczki z różnych składników;
• tartinki, czyli małe, jednowarstwowe kanapki z takimi dodatkami jak ser pleśniowy, wędliny, pasty, oliwki, pomidory, wędzony łosoś;
• deski serów i wędlin - w tej propozycji warto wybrać najlepsze sery dojrzewające i pleśniowe, wędliny długo dojrzewające z dodatkami (pistacje, papryka, zielony pieprz) oraz wędliny z wyższej półki (szynki, kabanosy);
• zupy krem (np. dyniowa) lub treściwe jak zupa gulaszowa;
• zapiekanki (mięsne, wegetariańskie na bazie makaronu lub ryżu);
• ciasta, które nie wymagają pieczenia - kulki kokosowe, ciasteczka owsiane czy czekoladowe;
• chińskie ciasteczka z wróżbą w środku;
• cake pops - to kulki z ciasta (biszkopt jest najlepszy) na patyku/rurce w czekoladzie i posypką;

Co oprócz Andrzejek?

Podobnym do Andrzejek świętem, związanym z wróżbami są Katarzynki. Święto to było bardzo popularne w XVIII i XIX wieku. Zasadniczą różnicą w porównaniu do Andrzejek jest to, że święto to dotyczyło mężczyzn. Wróżyli przyszłe żony. Święto to odbywało się w wigilię dnia świętej Katarzyny, czyli 25 listopada. Niestety obyczaj ten staje się niepopularny i zanika na korzyść Andrzejek. 

Pamiętajmy też, że takie święta jak Barbórka, Sylwester czy Kaziuki też miały w sobie elementy wróżenia i dotyczyły pomyślności, zdrowia i miłości. W krajach Europy Środkowej święta andrzejkowe także istnieją. W Niemczech, panny oczekujące na męża, kładą się spać bez piżam, wierząc, że w we śnie pojawi się ten jedyny. W Austrii młode panny piją wino i modlą się do świętego Andrzeja. Na Ukrainie Andrzejki obchodzi się 13 grudnia (różnica wynika z innego kalendarza liturgicznego). Tego dnia panny smażą naleśniki i objadają się słodyczami. Ta procedura ma sprawić, że kandydat na męża szybko się pojawi. Na Słowacji i Czechach młode kobiety przyrządzają ciastka z karteczkami z imionami potencjalnych mężów. Ciastko z imieniem, które wypłynie jako pierwsze, wskazuje przyszłego małżonka.

Andrzejki to święto różnorodne. Jednak to zwyczaj, który czerpie z tradycji i kultury naszych przodków. Nie zapominajmy o tym.